Rajasthan Subordinate and Ministerial Services Selection Board (RSMSSB) is going to recruit REET 2nd Level in Rajasthan. Candidates willing to apply for these teaching posts must be well-versed in the syllabus mentioned by RSMSSB.
To be eligible for 2nd Level school teacher posts, candidates must have a bachelor’s degree in education (B.Ed) and must have qualified D.Ed/B.El.Ed. They must also satisfy the minimum age and physical fitness requirements as prescribed by RSMSSB.
RSMSSB 2nd Level School Teacher selection process is competitive, and only top scoring candidates will be selected for the posts. It is necessary for the candidates to put in the necessary effort and preparation to have the best chance of success in the examination.
REET 2nd Level School Teacher Details
Name of Recruitment | REET 2nd Level School Teacher |
Recruitment Board Name | Rajasthan Subordinate and Ministerial Services Selection Board (RSMSSB) |
Online form start date | 21-12-2022 |
online form end date | 19-01-2023 |
Admit card Release Date | 4 Days Before Exam |
Exam Date | 25-02-2023 to 28-02-2023 |
Qualification | B.Ed/ D.Ed/ B.El.Ed |
Age Limit | Minimum Age: 18 Years Maximum Age: 40 Years |
Application Fee | For General/ OBS/ EWS Candidates: Rs. 450/- For OBC (NCL)/ MBC: Rs. 350/- For SC/ ST/ BPL: Rs. 250/- |
Total Post | 27000 Posts |
Official Website | Click here |
REET 2nd Level School Teacher Exam Scheme
- परीक्षा के लिए एक प्रश्न-पत्र होगा।
- प्रश्न-पत्र की समयावधि 02 घण्टे 30 मिनट होगी।
- परीक्षा 300 अंकों की होगी।
- प्रश्न-पत्र में कुल 150 प्रश्न होंगे। समस्त प्रश्न बहुविकल्पी होंगे।
- उत्तरों के मूल्यांकन में नकारात्मक अंकन होगा। प्रत्येक गलत उत्तर के लिए उस विशिष्ट प्रश्न के लिए विहित अंकों का एक तिहाई भाग काटा जाएगा। यहाँ गलत उत्तर से अभिप्राय अशुद्ध उत्तर अथवा एक से अधिक उत्तर होना है।
Total questions | 150 questions |
Time | 2h 30min. |
Total score | 300 |
Negative Marking | 1/3 |
REET 2nd Level School Teacher Syllabus
Subject | Marks |
1. राजस्थान का भौगोलिक, ऐतिहासिक और सांस्कृतिक ज्ञान, राजस्थानी भाषा | 80 marks |
2. राजस्थान का सामान्य ज्ञान, शैक्षिक परिदृश्य, निःशुल्क एवं अनिवार्य बाल शिक्षा का अधिकार अधिनियम और सामयिक विषय | 50 marks |
3. school subject | 120 marks |
4. शैक्षणिक रीती विज्ञान | 20 marks |
5. शैक्षणिक मनोविज्ञान | 20 marks |
6. सुचना तकनीकी | 10 Marks |
Total Marks | 300 Marks |

1. राजस्थान का भौगोलिक, ऐतिहासिक और सांस्कृतिक ज्ञान, राजस्थानी भाषा
(a) भूगोल
- राजस्थान का भौगोलिक स्वरूप
- मानसून तंत्र एवं जलवायु
- अपवाह तंत्र झीलें नदियों बाध राजस्थान की वन-संपदा
- वन्य जीव-जन्तु, वन्य जीव संरक्षण एवं अभयारण्य मृदाएँ एवं मृदा संरक्षण
- राजस्थान की प्रमुख फसलें
- जनसंख्या, जनसंख्या घनत्व, साक्षरता और लिंगानुपात राजस्थान की जनजातियाँ एवं जनजातीय क्षेत्र
- धात्विक एवं अधात्विक खनिज राजस्थान के ऊर्जा संसाधन, परम्परागत एवं गैर-परम्परागत
- राजस्थान के पर्यटन स्थल
- राजस्थान में यातायात के साधन
(b) इतिहास एवं संस्कृति
- राजस्थान की प्राचीन सभ्यताएँ: कालीबंगा, आहड़, गणेश्वर, बालायल और बैराठ इत्यादि ।
- राजस्थान की महत्वपूर्ण ऐतिहासिक घटनाएँ, प्रमुख राजवंश, उनकी प्रशासनिक व राजस्व व्यवस्था इत्यादि ।
- राजस्थान की स्थापत्य कलाः किले, स्मारक इत्यादि ।
- राजस्थान के मेले, त्योहार, लोक कला, लोक संगीत, लोक नाट्य एवं. लोक नृत्य
- राजस्थान की सांस्कृतिक परम्परा एवं विरासत
- राजस्थान के धार्मिक आंदोलन, प्रमुख संत एवं लोक देवता राजस्थान के महत्वपूर्ण ऐतिहासिक स्थल
- राजस्थान के प्रमुख व्यक्तित्व राजस्थान के वस्त्र एवं आभूषण
- राजस्थान की चित्रकलाएँ एवं हस्तशिल्प
- 1857 की क्रांति में राजस्थान का योगदान, राजस्थान में जनजाति एवं किसान आंदोलन
- प्रजामण्डल एवं राजस्थान का एकीकरण
(c) राजस्थानी भाषा
- राजस्थान की क्षेत्रीय बोलियाँ
- प्रमुख राजस्थानी कृतियाँ
- प्रमुख राजस्थानी साहित्यकार
- राजस्थानी संत साहित्य एवं लोक साहित्य
राजस्थान का सामान्य ज्ञान, शैक्षिक परिदृश्य, निःशुल्क एवं अनिवार्य बाल शिक्षा का अधिकार अधिनियम और सामयिक विषय
(a) राजस्थान का सामान्य ज्ञान
- राजस्थान के प्रतीक चिह्न
- राजस्थान में राज्य सरकार की फ्लैगशिप योजनाएँ
- राजस्थान के प्रमुख अनुसंधान केन्द्र
- राजस्थान के प्रमुख धार्मिक स्थल राजस्थान के प्रमुख खिलाड़ी
- राजस्थान के प्रसिद्ध नगर एवं स्थल इत्यादि ।
- राजस्थान के प्रमुख उद्योग ।
- राजस्थान की राजनीतिक एवं प्रशासनिक व्यवस्था
- राजस्थान में जन कल्याणकारी योजनाएँ।
(b) शैक्षिक परिदृश्य
- शिक्षण अधिगम के नवाचार।
- राज्य में केन्द्र एवं राजस्थान सरकार की विद्यार्थी कल्याणकारी
- योजनाएँ एवं पुरस्कार विद्यालय प्रबंधन एवं संबंधित समितियाँ।
- राष्ट्रीय शिक्षा नीति, 2020 राजस्थान के परिप्रेक्ष्य में
- निःशुल्क एवं अनिवार्य बाल शिक्षा का अधिकार अधिनियम निःशुल्क एवं अनिवार्य बाल शिक्षा का अधिकार अधिनियम, 2009 : प्रावधान एवं क्रियान्विति
- राजस्थान निःशुल्क एवं अनिवार्य बाल शिक्षा का अधिकार नियम, 2011
- राजस्थान के मान्यता प्राप्त निजी विद्यालयों में निःशुल्क प्रवेश।
(c) सामयिक विषय
- राजस्थान की सम-सामयिक घटनाएँ।
- राज्य की अभिनव विकास योजनाएँ एवं क्रियान्विति
- अन्य सम-सामयिक विषय ।
3. School Subject
हिन्दी –
- हिन्दी वर्णमाला ज्ञान
- शब्द विचार (संज्ञा, सर्वनाम विशेषण क्रिया और अव्यय)
- विकारी शब्द – लिंग, वचन, काल, कारक, वाच्य एवं विकारी शब्दों का रूपांतरण
- शब्द प्रकार (i) उत्पत्ति के आधार पर (ii) रचना के आधार पर (iii) अर्थ के आधार पर (एकार्थी, अनेकार्थी, विलोम, पर्यायवाची, वाक्यांश के लिए एक शब्द युग्म शब्द इत्यादि)
- संधि, समास, उपसर्ग एवं प्रत्यय के प्रकार एवं उदाहरण शब्द शुद्धि एवं वाक्य शुद्धि के प्रकार एवं उदाहरण
- वाक्य विचार वाक्य के अंग, प्रकार, रूपांतरण इत्यादि
- विराम चिह्न – प्रकार एवं प्रयोग
- मुहावरे एवं लोकोक्तियाँ
- शब्द शक्ति
- अपठित गद्यांश के भाव एवं व्याकरण से संबंधित प्रश्न
- अपठित पद्यांश के भाव एवं व्याकरण से संबंधित प्रश्न पारिभाषिक शब्दावली
English:-
- Parts of speech
- Tenses
- Voice
- Narration
- Transformation
- Conditional Sentences
- Idioms and proverbs
- Phrasal verbs
- One word substitution
- Clauses Analysis Subject verb Agreement
- Synonyms and Antonyms
- An acquaintance with literary terms
- Modal Auxiliaries
- Prepositions
- Unseen passage-Prose
- Unseen passage-Poetry
- Basic knowledge of English sounds and their Phonetic symbols
संस्कृत :-
- संज्ञाप्रकरणतः सामान्यप्रश्नाः इत् संज्ञा, सहिता, सवर्णम्, उदात्त, अनुदात्तः,स्वरितः, उच्चारणस्थानानि ।
- प्रत्ययप्रकरणम् – कृन्दत प्रकरणम्, तद्धित प्रकरणम्, स्त्री प्रकरणम् ।
- संधिः ।
- समासाः।
- निम्नलिखिताना शब्दरूपाणां ज्ञानम्- राम, हरि गुरू, मति, रमा, वारि, अस्मद् युष्मद् ।
- निम्नलिखितानां धातुरूपाणां ज्ञानम् भू एच (लट् लकार, लृट् लकार, लड़ लकार, लोट् लकार, विधिलिड, लकार )।
- अव्ययाना प्रयोगः ।
- उपसर्गाः ।
- कारकप्रकरणम्।
- हिन्दीवाक्यानां संस्कृतानुवादः ।
- कारक-प्रत्यय-समास-अधारितवाक्यानाम् अशुद्धिसंशोधनम् ।
- संस्कृत साहित्येतिहास सम्बन्धि सामान्यपरिचयात्मक प्रश्ना-
- लौकिक साहित्यम् – रामायणम्, महाभारतम्।
- महाकाव्यकादयः दृश्यकाव्यकवयः
- कालिदासः भारवि माघ, श्रीहर्षः । भास, भवभूति शुद्रकः ।
सिंधी ,पंजाबी,उर्दू
गणित और विज्ञान
गणित:-
- संख्याओं के लिए घातांक नियम
- परिमेय एवं अपरिमेय संख्याएँ वास्तविक संख्याएँ एवं दशमलव प्रसार वास्तविक
- वर्ग और वर्गमूल घन और घनमूल
- बहुपद बहुपद के शून्यक, शेषफल प्रमेय, बहुपदो का गुणनखण्ड, बीजीय सर्वसमिकाएँ, बहुपदों के शून्यकों का ज्यामितीय अर्थ, विभाजन एल्गोरिथ्म, द्विघात समीकरण
- दो चरों वाले रैखिक समीकरण
- प्रतिशतता, लाभ-हानि, सरल ब्याज, चक्रवृद्धि ब्याज, अनुपात -समानुपात, वृद्धि एवं हास दर
- रेखाएँ और कोण
- समतलीय आकृतियाँ त्रिभुजों की समरूपता त्रिभुजो की सर्वागसमता चतुर्भुज वृत, बहुभुज
- समतलीय आकृतियों का क्षेत्रफल एवं परिमाप (त्रिभुज, आयात, वर्ग, समान्तर चतुर्भुज, समलम्ब चतुर्भुज, वृत)
- ठोस आकृतियों का पृष्ठीय क्षेत्रफल एवं आयतन (घन, घनाभ, बेलन, शंकु, गोला). एक ठोस का एक आकार से दूसरे आकार में रूपान्तरण
- साख्यिकी बारंबारता बंटन सारणी, मिलान चिह्न, दण्ड आलेख (बार ग्राफ). आयत चित्र, वृत्तीय ग्राफ (पाईचित्र), केन्द्रीय प्रवृति के माप बहुलक माध्य, माध्यक
- प्रायिकता प्रायोगिक एवं सैद्धान्तिक दृष्टिकोण
विज्ञान:-
- परमाणु एवं अणु मोल संकल्पना, रासायनिक सूत्र परमाणु की संरचना
- तत्व, यौगिक और मिश्रण, भौतिक एवं रासायनिक परिवर्तन
- रासायनिक अभिक्रियाएँ एवं समीकरण, उपचयन एवं अपचयन
- अम्ल, क्षार एवं लवण, चस्केल
- कार्बन तथा उसके यौगिक
- कोशिका सरचना एवं प्रकार्य
- ऊतक – पादप ऊतक, जंतु ऊतक, सरल एवं जटिल ऊतक
- जैव प्रक्रम पोषण श्वसन परिवहन, उत्सर्जन
- नियन्त्रण एवं समन्वय
- जीवों में जनन, जनन में हार्मोन्स की भूमिका
- सूक्ष्म जीवों से फैलने वाले रोग, कानक रोग
- जैव रासायनिक चक्र
- भोजन के प्रमुख एवं इसकी करी से होने वाले रोग, संतुलित भोजन
- बल एवं गति गति के नियम
- विद्युत धारा एवं परिपथ का नियम प्रतिरोधों का संयोजन विद्युत धारा के तापीय रासायनिक एवं चुम्बकीय प्रभाव
- गुरुत्वाकर्षण, कंपलर के नियम उत्प्लावकता, आर्किमीडीज का सिद्धान्त
- ताप एवं उष्मा, तापमापी, उष्मा संचरण
- प्रकाश का परावर्तन, गोलीय दर्पण, प्रकाश का अपवर्तन, गोलीय लेंस, मानव नेत्र दृष्टि दोष
- ध्वनि
- सौर मण्डल चन्द्रमा, तारे, सौर परिवार- सूर्य, ग्रह. धूमकेतु, तारामण्डल)
सामाजिक अध्ययनः-
- प्राचीन भारत की सभ्यता एवं संस्कृतिः- सिंधु घाटी सभ्यता, वैदिक संस्कृति,
- बौद्ध एवं जैन धर्म एवं महाजनपद काल । मौर्य साम्राज्य:- मौर्य साम्राज्य की राजनीतिक एवं प्रशासनिक व्यवस्थाएँ । सम्राट
- अशोक का धन्म एवं अभिलेख ।
- दिल्ली सल्तनत एवं मुगल साम्राज्य:- दिल्ली सल्तनत का विस्तार, मुगल
- साम्राज्य एवं राजपूत राज्यों के साथ संबंध, सल्तनत एवं मुगल कालीन
- प्रशासनिक व्यवस्थाएँ पृथ्वीराज चौहान
- भारतीय राष्ट्रीय आंदोलन |
- पृथ्वी:- गतियाँ, अक्षांश एवं देशांतर
- वायुमण्डलः- संघटन, संरचना, पवनें, वायुमण्डलीय संचरण
- महासागर:- ज्वार-माटा, धाराएँ, जल-थल वितरण ।
- संसार की प्रमुख वनस्पति, वन्यजीव ।
- राजस्थान के कृषि आधारित उद्योग ।
- विश्व:- कृषि के प्रकार प्रमुख औद्योगिक प्रदेश ।
- भारतीय संविधान संविधान निर्माण की प्रक्रिया एवं विशेषताऐं, उद्देशिका मूल अधिकार, नीति निर्देशक तत्व व मूल कर्तव्य ।
- सरकार का गठन व कार्य- विधायिका, कार्यपालिका व न्यायपालिका । स्थानीय शासन- ग्रामीण एवं नगरीय, 73वां एवं 74वां संविधान संशोधन
- विधेयक । | भारतीय लोकतांत्रिक प्रक्रिया एवं उसमें महिला प्रतिनिधित्व।
- भारत की संघीय व्यवस्था, केन्द्र-राज्य संबंध
- भारतीय अर्थव्यवस्था:–
- (1) अर्थव्यवस्था के क्षेत्रक
- (ii) औपनिवेशिक काल में भारतीय अर्थव्यवस्था
- (iii) उदारीकरण, निजीकरण, वैश्वीकरण
- (iv) विश्व व्यापार संगठन
- (v) निर्धनता व खाद्य सुरक्षा
- मुद्रा एवं बैकिंग:-
- (i) मुद्रा के आधुनिक रूप
- (ii) साख की विभिन्न स्थितियों
- (iii) स्वयं सहायता समूह
- उपभोक्ता के अधिकार उपभोक्ता एवं उसके अधिकार
- भारतीय अर्थव्यवस्था का विकास:-
- (i) राष्ट्रीय विकास
- (ii) राष्ट्रीय आय
- (iii) मानव विकास
- राजस्थान में कृषि और विपणन
- (1) कृषि उपज मंडी
- (2) सार्वजनिक वितरण प्रणाली
4. शैक्षणिक रीति विज्ञानः-
(अ) हिन्दी:-
- हिन्दी भाषा की शिक्षण विधियाँ
- भाषायी कौशल (सुनना, बोलना, पढ़ना एवं लिखना) एवं भाषायी कौशलों का विकास
- हिन्दी भाषा शिक्षण के उपागम
- हिन्दी शिक्षण में चुनौतियाँ
- हिन्दी शिक्षण अधिगम सहायक सामग्री एवं उनका उपयोग
- हिन्दी शिक्षण की मूल्यांकन विधियों
- निदानात्मक एवं उपचारात्मक शिक्षण
(ब) English:-
- Principles of teaching English
- Communicative English Language teaching
- Methods of Teaching English
- Difficulties in learning English (Role of home language)
- multilingualism) Methods of evaluation, Remedial Teaching
(स) संस्कृत :-
- संस्कृत भाषा – शिक्षण विधयः
- संस्कृतभाषा – शिक्षण सिद्धान्ताः
- संस्कृत शिक्षणाभिरुचिप्रश्ना
- संस्कृत भाषाकौशलस्य विकास (श्रवणम् सम्भाषणम्, पठनम्, लेखनम्)
- संस्कृतशिक्षणे – अधिगमसाधनानि संस्कृतशिक्षणे संप्रेषणस्यसाधनानि संस्कृतपाठ्यपुस्तकानि ।
- संस्कृतभाषाशिक्षणस्य मूल्यांकन सम्बन्धितः प्रश्ना मौखिक – लिखितप्रश्नानां प्रकाराः सततमूल्यांकनम् उपचारात्मक- शिक्षणम् ।
(द) सिंधी
(य) पंजाबी
(र) उर्दू
(ल) गणित:-
- गणित विषय की शिक्षण विधियों
- गणित शिक्षण के उपागम
- गणित शिक्षण में चुनौतियाँ
- गणित शिक्षण सहायक सामग्री एवं उपयोग
- गणित शिक्षण की मूल्यांकन विधियों।
- निदानात्मक एवं उपचारात्मक शिक्षण
(व) सामान्य विज्ञान:-
- विज्ञान की शिक्षण विधियाँ
- विज्ञान शिक्षण के उपागम
- विज्ञान शिक्षण सहायक सामग्री एवं उपयोग
- विज्ञान शिक्षण की मूल्यांकन विधियों
- निदानात्मक एवं उपचारात्मक शिक्षण
(श) सामाजिक अध्ययन:-
- सामाजिक अध्ययन की शिक्षण विधियाँ ।
- सामाजिक अध्ययन शिक्षण के उपागमसामाजिक अध्ययन शिक्षण में चुनौतियों।
- सामाजिक अध्ययन शिक्षण में अधिगम सहायक सामग्री एवं उपयोग
- सामाजिक अध्ययन शिक्षण की मूल्यांकन विधियाँ
- निदानात्मक एवं उपचारात्मक शिक्षण
5. शैक्षणिक मनोविज्ञान
- शैक्षिक मनोविज्ञान अर्थ क्षेत्र एवं कार्य
- बाल विकास : अर्थ, बाल विकास के सिद्धान्त एवं विकास को प्रभावित करने वाले कारक
- बाल विकास में वंशानुक्रम एवं वातावरण का प्रभाव
- व्यक्तित्व : संकल्पना, प्रकार, व्यक्तित्व को प्रभावित करने वाले कारक और व्यक्तित्व मापन बुद्धि सकल्पना, विभिन्न बुद्धि सिद्धान्त एवं मापन
- अधिगम का अर्थ एवं अधिगम को प्रभादित करने वाले कारक
- अधिगम के विभिन्न सिद्धान्त
- अधिगम की विभिन्न प्रक्रियाएँ
- विविध अधिगमकर्ता के प्रकार पिछडे, विमादत, प्रतिभाशाली,सर्जनशील, विशेष आवश्यकता वाले विद्यार्थी इत्यादि
- अधिगम में आने वाली कठिनाइयाँ
- अभिप्रेरणा एवं अधिगम में इसका प्रभाव
- समायोजन की संकल्पना, तरीकें एवं समायोजन में अध्यापक की भूमिका
6. सूचना तकनीकी –
- सूचना प्रौद्योगिकी के आधार
- सूचना प्रौद्योगिकी उपकरण (टूल्स)
- सूचना प्रौद्योगिकी के अनुप्रयोग
- सूचना प्रौद्योगिकी के सामाजिक प्रभाव
Download Syllabus PDF For REET Level 2 Exam
Read More – Click Here to Download Syllabus For REET Level 1 PDF
How to prepare for REET 2nd level exam 2022 ?
राजस्थान REET 2nd level की परीक्षा के लिए निम्नअध्ययन सामग्री उपलब्ध हैं
1. पाठ्यपुस्तकें
2. संदर्भ पुस्तकें
3. स्टडी गाइड्स
4. Online Coaching
5. Offline Coaching
6. Mock Test
7. Previous Year Paper
Which online coaching is best for the REET 2nd level exam in 2022?
Find a reputable online coaching institute that offers comprehensive coaching for the REET 2nd level exam. Make sure to do some research and read reviews before enrolling in any coaching program.
Best online Coaching for Rajasthan REET 2nd level exam 2022
Best Mock Test for REET 2nd level exam 2022 –
एक प्रतिष्ठित ऑनलाइन कोचिंग संस्थान या वेबसाइट खोजें जो राजस्थान REET 2nd level के लिए व्यापक मॉक टेस्ट प्रदान करता हो। किसी भी कोचिंग प्रोग्राम में दाखिला लेने या किसी मॉक टेस्ट पैकेज को खरीदने से पहले कुछ शोध करना और समीक्षा पढ़ना सुनिश्चित करें।
Best Mock Test for REET 2nd level exam 2022
Best Books For REET 2nd level exam 2022 –
To help students prepare for Reet, Lakshya Rajasthan REET 2nd level is one of the best books written by Kanti Jain and Dr. Mahaveer Jain To know about more books click on the link given below:-
Best Books For Rajasthan REET 2nd level exam 2022